خورشید گرفتگی حلقوی

در ۲۵ دی ماه آسمان میزبان خورشیدگرفتگی جزئی خواهد بود.این کسوف (خورشیدگرفتگی) از نوع حلقوی است که مردم ایران نیز می توانند به صورت جزئی آن را مشاهده کنند.  آغاز گرفت در مشهد ساعت  09:41و پایان گرفت در ساعت 12:05 خواهد بود. 

 بهترین نقطه مشاهده گرفت در ایران در شهرهای جنوبی کشور است و هرچه به سمت شهرهای شمالی کشور حرکت کنیم کمترین مقدار کسوف مشاهده می شود.  

خورشید گرفتگی حلقوی زمانی رخ می‌دهد که اندازه ظاهری ماه کوچک‌تر از خورشید باشد که باعث می‌شود هنگام گرفت ماه کاملا مقابل خورشید را نپوشاند و بنابراین بخشی از خورشید به صورت یک حلقه روشن قابل رویت باشد.   

سفر به درون سیاه‌چاله

برای بررسی ساختار عجیب فضا_زمان در اطراف یک سیاه‌چاله، اجازه بدهید یک مسافرت فرضی به داخل یکی از آن‌ها داشته باشیم. سفر خود را از یک سفینه فضایی که در فاصله ۱AU به دور یک سیاهچاله به جرم 10 برابر جرم خورشید گردش می‌کند، آغاز می‌کنیم. سفینه مانند هر جرم دیگری، طبق قوانین کپلر به دور سیاه‌چاله می‌گردد. در واقع، قانون سوم کپلر وگردش سفینه به ما امکان می دهند که جرم سیاه‌چاله را اندازه‌گیری کنیم. حال فرض کنید که شما به همراه یک نور لیزر و یک ساعت دیجیتال، از سفینه خارج می‌شوید و به کمک نور لیزر علائمی را به سفینه پس می‌فرستید. همین طور که به طرف سیاه‌چاله سقوط می‌کنید، برای یک مدت طولانی هیچ اتفاق عجیبی رخ نمی‌دهد. اما همین که به سیاه‌چاله نزدیک شدید، نیروهای جزر و مدی گرانشی قوی‌تر شده شما را در امتداد سر وپا کشیده ودر جهت شانه‌ها به داخل می‌فشارند. در نزدیکی یک سیاه‌چاله نیرو‌های جزر و مدی فوق‌العاده قوی می‌شوند. انسان معمولی در فاصله‌ای حدود  ۳۰۰۰km از یک سیاه‌چاله با جرم 10 برابر جرم خورشید، تکه تکه خواهد شد. اکنون فرض کنید که ازشعاع شوارتزشیلد هم عبور کرده‌اید! هیچ اتفاق جدیدی رخ نمی‌دهد و هیچ علامتی لبه سیاه‌چاله را مشخص نمی‌سازد. حال مسافرت شما با سرعت زیادی به پایان می‌رسد. حدود10⁻⁵ثانیه پس از عبور از شعاع شوارتزشیلد، شما خرد شده و به درون یک نقطه تکین فشرده می‌شوید.حال که حجم شما به صفر رسیده است، دیگر از بین رفته‌اید.

خوب، حال ببینیم این صحنه از داخل سفینه فضایی چگونه به نظر می‌رسد.همین طور که شما به سیاه‌چاله نزدیک‌تر می‌شوید، نور فرستاده شده توسط لیزر شما به قرمز می‌گراید. نور می‌بایست علیه گرانش کار انجام دهد و بنابراین، انرژی از دست می‌دهدو طول موجش بلندتر می‌گردد_این هماه قرمزگرایی گرانشی است.زمان بین جرقه زدن‌های لیزر، به دلیل اتساع زمان که توسط نسبیت عام پیش‌‌بینی می‌شود، طولانی‌تر می‌گردد. همچنان که به شعاع شوارتزشیلد نزدیک می‌شوید، ساعت شما و ساعت سفینه، بیشتر  و بیشتر از حالت همزمانی خارج می‌شوند. در واقع، درست به هنگام عبور شما از شعاع شوارتزشیلد، زمان لازم برای رسیدن یک تپ لیزری به سفینه، بی‌نهایت می‌شود، اگر چه نور با تندی c حرکت می‌کند! این نور همچنین تا حد بی‌نهایت دچار قرمز شدگی می‌شود. با نزدیک‌تر شدن شما به سیاه‌چاله، از نظر یک ناظر خارجی، سقوط شما کندتر و کندتر صورت می‌گیرد. همچنین، از نظر این ناظر زمان در نهایت آنقدر کند می‌شود که به نظر متوقف شده است. نور لیزر فرستاده شده آنقدر به قرمزی می‌گراید که دیگر قابل آشکارسازی نیست. سیاه‌چاله تمرین سانسور کیهانی  می‌کند ومانع این می شود که یک ناظر خارجی سقوط شما به درونش را ببیند. 

 

منبع: کتاب نجوم و اختر فیزیک مقدماتی

شهاب ها فردا شب با آسمان سال 88 خداحافظی می کنند

مدیر انجمن نجومی آماتوری ایران گفت: آخرین بارش های شهابی امسال در شبانگاه یکشنبه 13 دی رخ می‌دهد.مهندس "مسعود عتیقی" روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: بارش‌های شهابی که از رویدادهای زیبای آسمانی هستند فردا شب ساعت 22:30 دقیقه به اوج خود می‌رسند.
عتیقی با اشاره به اینکه این بارش به بارش "کوادرانتی" یا "ربعی" معروف است، افزود: کانون این بارش در بین صورت های فلکی اژدها ، هرکول و عوا (در لبه صورت فلکی عوا) قرار دارد.
وی با پیش بینی مشاهده حدود 120 شهاب در زمان اوج بارش، افزود: سرعت عبور شهاب های این بارش در جو زمین 40 کیلومتر بر ثانیه است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، خاطر نشان کرد: گمان می رود سیارک EH1 2003 عامل این بارش باشد که احتمالا زمانی از یک دنباله دار جدا شده است.
عتیقی تصریح کرد: امروزه صورت فلکی به نام کوادرانت وجود ندارد و در حقیقت نام یک ابزار قدیمی نجومی است که به این نام در غرب شناخته می شود.
وی با یادآوری اینکه رصد بارش های شهابی برای چشم انسان خطری ندارد و مشاهده شهاب ها به ابزار رصدی نیاز دارد، افزود: نور زیاد کوژ ماه کاهنده و آلودگی نوری و هوایی شهرهای بزرگی همچون تهران عامل مزاحمی برای مشاهده اکثر شهاب های هر بارش شهابی از جمله این بارش است. 

 

منبع:سایت هوپا

ماه گرفتگی جزئی

ماه گرفتگی جزئی در تاریخ پنج‌شنبه 10 دی  از ساعت 22:23 شروع می‌شود و در ساعت 22:53 به حداکثر خود می‌رسد و در این هنگام سایه زمین فقط 4 درصد از سطح ماه را می‌پوشاند، سپس ماه شروع به باز شدن می‌کند و در ساعت 23:23 این ماه گرفتگی به پایان می‌رسد. 
این گرفتگی جزئی در تمام ایران قابل رؤیت خواهد بود.
این پدیده همچنین در آسیا، اروپا، آفریقا، استرالیا قابل مشاهده است.

 

چگونه جو زمین مانع عبور پرتوهای ایکس می شود؟

بر خلاف انرژی بالای پرتوی ایکس، آن ها نمی توانند از لایه محافظ جو زمین عبور کنند و به سطح زمین برسند . البته این موضوع برای بقای گونه های حیات روی زمین کاملاً ضروری است؛ زیرا هیچ یک از آن‌ها نمی توانند در برابر تابش پرتو ایکس مقاومت کنند و دوام بیاورند. اما مثل همیشه این مسئله کار اخترشناسان را دشوار می کند؛ آن‌ها باید به کمک بالن، موشک یا ماهواره، آسمان رادر محدوده پرتو ایکس بررسی کنند .

با توجه به اینکه پرتوهای ایکس انرژی بالایی دارند شاید این سوال پیش بیاد که چرااین پرتوها نمی‌توانند از جو عبور کنند .پاسخ اینست که پرتو پر انرژی مانند ایکس با مولکول‌های جو زمین بر همکنش می‌کند و طی فرآیندی به نام بارش آبشاری انرژی خود را از دست می‌دهد. [1]

بارش آبشاری  

پرتوهای ایکسی که به جو زمین وارد می‌شوند توالی کاملی از بر هم کنش‌های الکترون_فوتون را به شرح زیر تولید می‌کنند. پرتو ایکسی که وارد جو می شود ممکن است در مجاورت یک هسته نابود شود و بنابراین یک زوج الکترون پزیترون تولید کند(تولید زوج). این ذرات باردار آفریده شده ، دارای انرژی‌های جنبشی زیادی‌اند ،الکترون‌ها در سر راهشان به سطح زمین ممکن است در رویارویی با هسته‌ها با آنها برخورد کنند ومنحرف شوند.این ذرات پس از برخوردها به واسطه شتاب خود فوتون‌هایی با انرژی بالا توسط فرآیند تابش ترمزی تابش می کنند. ممکن است پوزیترون با الکترون ترکیب شود ، هر دو نابود و دوفوتون آفریده شوند. فوتون‌های ثانوی می‌توانند دارای انرژی بیش از 2/1 MeV باشد و بنابراین ممکن است زوج الکترون‌های بیشتری تولید کنند. از این رو با وقوع مکرر این فرآیند انرژی فوتون اولیه کاهش می یابد و بین ذرات بسیاری پاشیده می‌شود.این بارش عملا هنگامی باز می ایستد که تولید زوج از نظر انرژی غیر ممکن باشد.[۲]

بیشتر فوتون های پر‌انرژی پرتو ایکس با انرژی بیشتر از30 keV حداقل برای مسافت هایی در حدود چند متر می توانند به هوا نفوذ کنند(اگر این مورد نبود آشکار سازها و ماشین های پزشکی پرتو ایکس نمی توانستند کار کنند)

ولی تقریبا هیچ پرتوی قادر نیست از فضای خارجی به سطح زمین نفوذ بنماید.زیرا اغلب منابع آسمانی پرتو های ایکسی در حیطه keV۰/۵تا ۵ انرژیشان را بیرون می دهند که با چند برگ کاغذ متوقف می شود.90 درصد فوتون های اشعه ایکس در انرژی ۳kev  ،تنها با حرکت در میان فقط cm۱۰هواجذب می شوند. [3] 

  نوشته: سارا مادرشاهیان  

منابع: [1]کتاب پس از نخستین سه دقیقه

         [2]کتاب مبانی فیزیک مدرن

         [3] www.wikipedia.org