سیاره‌ای از آب

سیاره ای صخره ای و غنی از آب ، بسیار شبیه به کره زمین در فاصله ای بسیار نزدیک به منظومه شمسی کشف شد. این سیاره از نظر فاصله در موقعیتی قرار گرفته که دانشمندان در آینده نزدیک قادر به برسی اتمسفر آن خواهند بود.

 با وجود اطمینان کامل از وجود آب در سیاره، دانشمندان هنوز در حال برسی دقیقتر ازلحاظ چگونگی و مقادیر آن در اشکال آب مایع، آب منجمد و حالت بیگانه SuperFluid ) جسم یامایع دارای قدرت هدایت فوق العاده) هستند. این سیاره فراخورشیدی که نام  GJ 1214b را به خود گرفته است در فاصله 40 سال نوری از ما قرار دارد و به دوریک ستاره کوتوله قرمز در حال چرخش است. این سیاره تنها ابـَرزمین شناخته شده و سیاره فراخورشیدی است (جهان هایی با جرمی بین زمین و  نپتون) که وجود اتمسفر در آن به تایید رسیده است.

به گفته David Charbonneau از مرکز اخترفیزیک  هاروارد اگر بخواهیم راجع به این سیاره به زبان نجومی سخن بگوییم باید گفت که " این سیاره در بلوک ماست" و به این بدین معناست که در همسایگی کیهانی ما قرار دارد. برای نمایی بهتر بدین گونه نگاه کنید که سیگنال های تلویزیونی ما پیش از این،  فاصله ای فراتر از مسافت این سیاره تا ما را پیموده اند.

این سیاره در حدود 3 برابر بزرگتر اززمین و فشردگی برابر با 6.5 برابر می باشد. با اینحال از لحاض اندازه نسبت به سیاراتی که تاکنون در خارج از منظومه شمسی کشف گردیده اند دارای اندازه کوچکی بوده و از این لحاض رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. رتبه اول که به عبارتی کوچکترین سیاره کشف شده است به نام CoRoT-7b بوده و اندازه آن حدود 1.7 زمین و با فشردگی 5 برابر میباشد.

GJ 1214b  در بین سیارات صخره ای گونه بسیار نادری می باشد زیرا دارای عبور، پدیده های کسوف و خسوف بوده و همینطور ستاره اش از زمین رصد شده است.

این ویژگی های مساعد ستاره شناسان را قادر ساخته تا بتوانند چگالی و اندازه سیاره را محاسبه نمایند و تیم Charbonneau معتقد است که این سیاره بیشتر شبیه به دنیایی آبی با هسته ای جامد است و علاوه برآن دارای لایه  اتمسفری زخیمی از هلیوم و هیدروژن می باشد.

به طور معمول، سیاره ای که در فاصله اینچنینی از این نوع خاص از ستاره ها قرار میگیرد آنقدر داغ می باشد که آب به هرشکلی در سطح آن،  به صورت بخار تبدیل خواهد شد. اما دانشمندان بر این باورند که اتمسفر بسیار ضخیم GJ 1214b چنان فشاری برمحیط و سطح وارد میکند که مانع از تبخیر آب شده و عاملی مبنی بر وجود آب مایع در سطح سیاره می باشد. 

اگرچه این مسئله هنوز به تایید قطعی نرسیده است. به گفته سارا سیگر از استروفیزیک MIT : این موضوع شدیداً به دمای داخلی سیاره وابسته می باشد و هنوز از آن مطلع نیستیم. همچنین همانطور که میدانیم فشار زیاد اتمسفر سیاره شرایط زندگی  را درآن بسیار سخت میکند و ضخامت بالای جو آن نیز مانعی در رسیدن نور ستاره آن (که دارای توان پایینی نیز میباشد) به سطح میباشد.

به گفته Charbonneau  ،اگر خورشید را به مانند یک لامپ 1000 واتی تصور کنید، آنگاه این ستاره دربرابر آن مانند یک لامپ 3 واتی خواهد بود.

اگرچه این کشف، یکی از اکتشافات بسیار مهم و بارز در زمینه سیارات فراخورشیدی بوده که دانشمندان را به وجد آورده است، بااینحال جستجو برای سیاره ای هم اندازه با زمین که شرایط زندگی در آن کاملاً منطبق با زمین و قابل حیات باشد ادامه دارد.

سیاره کشف شده بوسیله مجموعه ای از تلسکوپ های زمینی شناسایی شده و جزئیات مربوط به آن نیز در ژرنال Nature  این هفته به چاپ رسید.

 منبع: سایت نجوم ایران

خورشید گرفتگی حلقوی

در ۲۵ دی ماه آسمان میزبان خورشیدگرفتگی جزئی خواهد بود.این کسوف (خورشیدگرفتگی) از نوع حلقوی است که مردم ایران نیز می توانند به صورت جزئی آن را مشاهده کنند.  آغاز گرفت در مشهد ساعت  09:41و پایان گرفت در ساعت 12:05 خواهد بود. 

 بهترین نقطه مشاهده گرفت در ایران در شهرهای جنوبی کشور است و هرچه به سمت شهرهای شمالی کشور حرکت کنیم کمترین مقدار کسوف مشاهده می شود.  

خورشید گرفتگی حلقوی زمانی رخ می‌دهد که اندازه ظاهری ماه کوچک‌تر از خورشید باشد که باعث می‌شود هنگام گرفت ماه کاملا مقابل خورشید را نپوشاند و بنابراین بخشی از خورشید به صورت یک حلقه روشن قابل رویت باشد.   

سفر به درون سیاه‌چاله

برای بررسی ساختار عجیب فضا_زمان در اطراف یک سیاه‌چاله، اجازه بدهید یک مسافرت فرضی به داخل یکی از آن‌ها داشته باشیم. سفر خود را از یک سفینه فضایی که در فاصله ۱AU به دور یک سیاهچاله به جرم 10 برابر جرم خورشید گردش می‌کند، آغاز می‌کنیم. سفینه مانند هر جرم دیگری، طبق قوانین کپلر به دور سیاه‌چاله می‌گردد. در واقع، قانون سوم کپلر وگردش سفینه به ما امکان می دهند که جرم سیاه‌چاله را اندازه‌گیری کنیم. حال فرض کنید که شما به همراه یک نور لیزر و یک ساعت دیجیتال، از سفینه خارج می‌شوید و به کمک نور لیزر علائمی را به سفینه پس می‌فرستید. همین طور که به طرف سیاه‌چاله سقوط می‌کنید، برای یک مدت طولانی هیچ اتفاق عجیبی رخ نمی‌دهد. اما همین که به سیاه‌چاله نزدیک شدید، نیروهای جزر و مدی گرانشی قوی‌تر شده شما را در امتداد سر وپا کشیده ودر جهت شانه‌ها به داخل می‌فشارند. در نزدیکی یک سیاه‌چاله نیرو‌های جزر و مدی فوق‌العاده قوی می‌شوند. انسان معمولی در فاصله‌ای حدود  ۳۰۰۰km از یک سیاه‌چاله با جرم 10 برابر جرم خورشید، تکه تکه خواهد شد. اکنون فرض کنید که ازشعاع شوارتزشیلد هم عبور کرده‌اید! هیچ اتفاق جدیدی رخ نمی‌دهد و هیچ علامتی لبه سیاه‌چاله را مشخص نمی‌سازد. حال مسافرت شما با سرعت زیادی به پایان می‌رسد. حدود10⁻⁵ثانیه پس از عبور از شعاع شوارتزشیلد، شما خرد شده و به درون یک نقطه تکین فشرده می‌شوید.حال که حجم شما به صفر رسیده است، دیگر از بین رفته‌اید.

خوب، حال ببینیم این صحنه از داخل سفینه فضایی چگونه به نظر می‌رسد.همین طور که شما به سیاه‌چاله نزدیک‌تر می‌شوید، نور فرستاده شده توسط لیزر شما به قرمز می‌گراید. نور می‌بایست علیه گرانش کار انجام دهد و بنابراین، انرژی از دست می‌دهدو طول موجش بلندتر می‌گردد_این هماه قرمزگرایی گرانشی است.زمان بین جرقه زدن‌های لیزر، به دلیل اتساع زمان که توسط نسبیت عام پیش‌‌بینی می‌شود، طولانی‌تر می‌گردد. همچنان که به شعاع شوارتزشیلد نزدیک می‌شوید، ساعت شما و ساعت سفینه، بیشتر  و بیشتر از حالت همزمانی خارج می‌شوند. در واقع، درست به هنگام عبور شما از شعاع شوارتزشیلد، زمان لازم برای رسیدن یک تپ لیزری به سفینه، بی‌نهایت می‌شود، اگر چه نور با تندی c حرکت می‌کند! این نور همچنین تا حد بی‌نهایت دچار قرمز شدگی می‌شود. با نزدیک‌تر شدن شما به سیاه‌چاله، از نظر یک ناظر خارجی، سقوط شما کندتر و کندتر صورت می‌گیرد. همچنین، از نظر این ناظر زمان در نهایت آنقدر کند می‌شود که به نظر متوقف شده است. نور لیزر فرستاده شده آنقدر به قرمزی می‌گراید که دیگر قابل آشکارسازی نیست. سیاه‌چاله تمرین سانسور کیهانی  می‌کند ومانع این می شود که یک ناظر خارجی سقوط شما به درونش را ببیند. 

 

منبع: کتاب نجوم و اختر فیزیک مقدماتی

شهاب ها فردا شب با آسمان سال 88 خداحافظی می کنند

مدیر انجمن نجومی آماتوری ایران گفت: آخرین بارش های شهابی امسال در شبانگاه یکشنبه 13 دی رخ می‌دهد.مهندس "مسعود عتیقی" روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: بارش‌های شهابی که از رویدادهای زیبای آسمانی هستند فردا شب ساعت 22:30 دقیقه به اوج خود می‌رسند.
عتیقی با اشاره به اینکه این بارش به بارش "کوادرانتی" یا "ربعی" معروف است، افزود: کانون این بارش در بین صورت های فلکی اژدها ، هرکول و عوا (در لبه صورت فلکی عوا) قرار دارد.
وی با پیش بینی مشاهده حدود 120 شهاب در زمان اوج بارش، افزود: سرعت عبور شهاب های این بارش در جو زمین 40 کیلومتر بر ثانیه است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، خاطر نشان کرد: گمان می رود سیارک EH1 2003 عامل این بارش باشد که احتمالا زمانی از یک دنباله دار جدا شده است.
عتیقی تصریح کرد: امروزه صورت فلکی به نام کوادرانت وجود ندارد و در حقیقت نام یک ابزار قدیمی نجومی است که به این نام در غرب شناخته می شود.
وی با یادآوری اینکه رصد بارش های شهابی برای چشم انسان خطری ندارد و مشاهده شهاب ها به ابزار رصدی نیاز دارد، افزود: نور زیاد کوژ ماه کاهنده و آلودگی نوری و هوایی شهرهای بزرگی همچون تهران عامل مزاحمی برای مشاهده اکثر شهاب های هر بارش شهابی از جمله این بارش است. 

 

منبع:سایت هوپا

ماه گرفتگی جزئی

ماه گرفتگی جزئی در تاریخ پنج‌شنبه 10 دی  از ساعت 22:23 شروع می‌شود و در ساعت 22:53 به حداکثر خود می‌رسد و در این هنگام سایه زمین فقط 4 درصد از سطح ماه را می‌پوشاند، سپس ماه شروع به باز شدن می‌کند و در ساعت 23:23 این ماه گرفتگی به پایان می‌رسد. 
این گرفتگی جزئی در تمام ایران قابل رؤیت خواهد بود.
این پدیده همچنین در آسیا، اروپا، آفریقا، استرالیا قابل مشاهده است.